Władysław Syrokomla [Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz; Ludwik Kondratowicz]
STARA ROSSA, SEKTOR 03-a
0014
1868-1880
wys. 253, szer. 112, gł. 313
B. Sobolewski. //.
'Miejsce pochówku oznaczone żeliwnym krzyżem na cokole murowanym z kamieni, przed którym znajduje się prosta betonowa opaska. Krzyż prosty, ujęty wałkiem, na niewielkim cokoliku. Cokół od frontu ukośny z wmurowaną tablicą inskrypcyjną zajmującą prawie cały jego front. Inskrypcja ryta z motywem liry w wieńcu laurowym u dołu. Poniżej inskrypcji sygnatura ryta. Przed opaską mały postument na znicze.
S. P. / Władysław / SYROKOMLA / ur.17 Września 1823, um. 3t. m. 1862 r. / -.- / Osierocona żona z dziećmi / tę pamiątkę poświęca. / "SKONAŁ GRAJĄC NA LIRZE." / Cześć Twej pamięci lirniku wioskowy. / Twym piosnkom wieczna niech będzie cześć! / Ty w naszych sercach pomnik wiekowy / trwalszy nad granit umiałeś wznieść. / M. K. Z. //.
Polski
Cokół zbudowany z kamieni.
Brak krzyża.
krzyż, cokół
1. Archiwum projektu fot. IMG_0719, IMG_0720, IMG_0721 2. Ignacy Chełmicki wg Władysława Dmochowskiego, Grób Władysława Syrokomli na cmentarzu Rosa pod Wilnem, Drzeworyt sztorcowy, publikacja Kłosy nr 195 z 25.03.1869 s.141. 3. Fotografia NAC sygn 1-U-7780-1 4, Kazimierz Mrówczyński, Nagrobek Syrokomli na cmentarzu wileńskim, dzeworyt. Druk "Tygodnik Powszechny" nr 35, 1881, s, 560
'Pierwotna wersja nagrobka znana dzięki drzeworytowi Ignacego Chełmickiego (wg. Władysława Dmochowskiego) z ok. 1869 r. Miejsce pochówku ujęte było prawdopodobnie drewnianym płotem na planie zbliżonym do kwadratu o długości boku ok. 3 m. U wezgłowia monumentalny krzyż prawdopodobnie też drewniany. Grafika ta jednak dość swobodnie pokazuje otoczenie nagrobka (por. fot. W. Zacharczuk z przeł. lat 60. i 70., LMAVB_RSS Fg.1-514-3), nie jest więc wykluczone, ze również on uległ plastycznemu przekształceniu. W latach kolejnych staraniem wdowy postawiony został nowy nagrobek. Powstał między rokiem 1869 a 1881 kiedy to pojawia się postulat (niezrealizowany) wzniesienia kolejnej (trzeciej) bardziej monumentalnej formy upamiętnienia (por. Agnieszka Durejko, Wspomnienie o losach mogiły Władysława Syrokomli, Žmogus ir žodis: mokslo darbai. Literatūrologija, 12(2), 78-82). Jego nowa forma pokazana jest na drzeworycie Kazimierza Mrówczyńskiego. Niewykluczone, że nagrobek powstał ok. roku 1870. Na grafice nie ma jeszcze widocznej znajdującej się na dole liry (dodana została później, wg Słowa Wileńskiego z 1936 r., nr. 301, s. 2 ). Widoczny jest też krzyż, żeliwny na niewielkim cokoliku, z figurą Chrystus i przewieszonym wieńcem. Płyta umieszczona w podobny sposób oparta jest prawdopodobnie ziemny kopiec. Przypuszczalnie jego osadzenie w formę cokołu oblicowanego kamieniami jest wynikiem późniejszych prac zabezpieczających z okresu 20-lecia. być może renowacji o której wspomina Słowo Wileńskie 1936, nr 301, s. 2). Kolejną zmianę otoczenie nagrobka przeszło w roku 1939 kiedy to zmieniono układ sąsiadujących nagrobków, a wreszcie przypuszczalnie w latach 60. wieku XX, przy okazji zniesienia płyty upamiętniającej Ludwikę Bylińską.
Wersy inskrypcji 2, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 zapisane kursywą.
Dokumentacja obiektu KPD=AV-298/62
w Kultūros paveldo departamento prie Kultūros ministerijos direktoriau (Departament Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury).
1. Grajewski 1972, poz. 3135.
2. Durejko 2010. s. 78-82.
3. Słowo Wileńskie, 1936, nr. 301, s. 2. 4.
4. Kraj 19, 36, 39, 1888. 2, 1898.
5. Kurier Litewski 249, 1906.
6. A. Śnieżko, "Rossa - miasto umarłych. Groby zasłużonych", t. 2, Wrocław 1970 mps w zbiorach PAU Kraków, s. 222-223.